Anonim şirketlerde kâr payı avansına ilişkin hususlar 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (“Kanun”) ve 9 Ağustos 2012 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Kâr Payı Avansı Dağıtımı Hakkında Tebliğ (“Tebliğ”) ile düzenlenmektedir.
I. Kâr Payı Avansı Nedir? Temettü Avansı Nedir?
Kâr Payı (Temettü) Avansı, şirketlerin hesap dönemi kapanmadan ya da kapanmış olmakla birlikte kar dağıtım kararı alınmadan ileride iştirak edilen paya karşılık düşecek temettüye mahsuben yapılan ve esas itibarıyla avans niteliğindeki bir ödeme olarak tanımlanabilir.
II. Kâr Payı Avansı Dağıtılmasının Şartları Nelerdir?
Tebliğin 5. maddesine göre bir şirketin kâr payı avansı dağıtabilmesi için;
kâr payı avansı dağıtılacak hesap döneminde hazırlanan üç, altı veya dokuz aylık ara dönem finansal tablolarına göre kâr edilmiş olması,
ve şirket genel kurulunca kâr payı avansı dağıtılmasına ilişkin karar alınması gerekmektedir.
Genel kurulca kâr payı avansının dağıtılması yönünde karar alınabilmesi için ise sermayenin en az dörtte birini karşılayan payların sahiplerinin veya temsilcilerinin toplantıda hazır bulunması, bu nisabın toplantı süresince korunması ve toplantıda hazır bulunanların çoğunluğunun kâr payı avansı dağıtılması yönünde oy kullanmış olması gerekmektedir.
a. Genel Kurul Kararının İçeriği Nasıl Olmalıdır?
Tebliğin 6. maddesinin birinci fıkrasında şirket genel kurulu tarafından alınacak 5. maddede belirtilen kararın içeriği belirlenmektedir. Buna göre, söz konusu genel kurul kararında;
ilgili hesap dönemi sonunda, yıl içinde dağıtılan kâr payı avansını karşılayacak tutarda net dönem kârı oluşmaması durumunda,
- net dönem kârını aşan kâr payı avanslarının varsa bir önceki yıla ait bilançoda yer alan serbest yedek akçelerden mahsup edileceği, serbest yedek akçe tutarının da dağıtılan kâr payı avanslarını karşılayamaması halinde fazla ödenmiş olan kâr payı avanslarının yönetim kurulunun ihtarı üzerine ortaklar tarafından şirkete iade edileceği;
ilgili hesap dönemi sonunda zarar oluşması durumunda,
- varsa bir önceki yıla ait bilançoda yer alan genel kanuni yedek akçeler ile serbest yedek akçelerin öncelikle oluşan zararın mahsubunda kullanılacağı, bu akçelerin oluşan zararı karşılayamaması halinde dönem içinde dağıtılan kâr payı avanslarının tamamının yönetim kurulunun ihtarı üzerine ortaklar tarafından şirkete iade edileceği,
- genel kanuni yedek akçeler ile serbest yedek akçelerin, oluşan dönem zararından mahsubu sonrasında bakiye serbest yedek akçe tutarının dağıtılan kâr payı avanslarından indirileceği, indirim işlemi sonucunda dönem içinde dağıtılan kâr payı avansı tutarının bakiye serbest yedek akçe tutarını aşması halinde ise aşan kısmının yönetim kurulunun ihtarı üzerine ortaklar tarafından şirkete iade edileceği
hususları yer almalıdır.
Ayrıca, ilgili hesap dönemi öncesinde ödenen kâr payı avanslarının, ilgili olduğu yılın net dönem kârından mahsup edilmesi gerekmektedir. Bu işlem yapılmadan, şirket genel kurulunca kâr payı dağıtılmasına ve kâr payı avansı ödenmesine karar verilemeyecektir.
III. Kâr Payı Avansı Tutarları Nasıl Hesaplanır?
Tebliğ’in 7. Madde hükmüne göre; “Dağıtılacak kâr payı avansı; varsa geçmiş yıllar zararlarının tamamının, vergi, fon ve mali karşılıkların, kanunlara ve sözleşmeye göre ayrılması gereken yedek akçelerin, varsa imtiyazlı pay sahipleri, intifa senedi sahipleri ve kâra katılan diğer kimseler için ayrılacak tutarların, oluşan ara dönem kârından indirilmesi suretiyle hesaplanır. Ödenecek kâr payı avansı, bu şekilde hesaplanan tutarın yarısını geçemez.
Aynı hesap dönemi içinde izleyen ara dönemlerde de kâr oluşması halinde dağıtılacak kâr payı avansı tutarı birinci fıkrada belirtilenlerin yanı sıra önceki ara dönem veya dönemlerde ödenmiş olan kâr payı avansı tutarları da indirilerek hesaplanır. Ödenecek kâr payı avansı, bu şekilde hesaplanan tutarın yarısını geçemez.”
IV. Kimler Kâr Payı Avansı Alabilir?
Kâr payı avansı, kârdan imtiyazlı paylara imtiyaz dikkate alınmadan, dağıtım tarihleri itibarıyla hissedarlara payları oranında ödenir. İntifa senedi sahiplerine, hissedar olmayan yönetim kurulu üyelerine ve hissedarlar dışında kâra katılan diğer kimselere kâr payı avansı ödenemez.
V. Kâr Payı Avansı Dağıtımında Yönetim Kurulu Tarafından Yapılması Gereken İşlemler Nelerdir?
Ara dönem finansal tablolarına göre kâr edilmiş olması ve şirket genel kurulunca kâr payı avansı dağıtılmasına ilişkin karar alınması durumunda şirket yönetim kurulu tarafından aşağıdaki işlemlerin sırasıyla yerine getirilmesi gerekmektedir:
Kâr payı avansı dağıtımına ilişkin rapor hazırlanmalıdır ve bu raporda;
kâr payı avansı dağıtımına dayanak oluşturan ara dönem finansal tabloların 6102 sayılı Kanunun 515. maddesinde belirtilen dürüst resim ilkesine uygun olarak, yani, şirketin malvarlığını, borç ve yükümlülüklerini, öz kaynaklarını ve faaliyet sonuçlarını tam, anlaşılabilir, karşılaştırılabilir, ihtiyaçlara ve işletmenin niteliğine uygun bir şekilde; şeffaf ve güvenilir olarak; gerçeği dürüst, aynen ve aslına sadık surette yansıtacak şekilde hazırlandığı,
ve dağıtılacak kâr payı avansı tutarının Tebliğ’in yukarıda açıklanan 7. maddesine uygun olarak hesaplandığı belirtilmelidir.
Hesaplamalara ve diğer şartların yerine getirildiğine dayanak olan belgeler de söz konusu rapora eklenmelidir.
Daha sonra raporda tespit edilen kâr payı avansı tutarlarının pay sahiplerine ödenmesi ve bu ödemelerin yapılma usulüne ilişkin olarak yönetim kurulu tarafından karar alınması gerekmektedir.
Kâr payı avansı tutarlarının yönetim kurulu kararını izleyen en geç 6 hafta içerisinde pay sahiplerine ödenmesi gerekmektedir.
Yukarıda da izah edilen ve Tebliğ’in 6/1. maddesinde açıklanan durumların ortaya çıkması halinde ise, fazladan ödenen kâr payı avanslarının pay sahiplerinden tahsil edilerek şirkete iadesine ilişkin işlemleri de aynı şekilde yönetim kurulu yerine getirecektir.
VI. Sonuç:
Yukarıda izah edildiği üzere, kâr payı avansının dağıtılması; ilgili hesap döneminde hazırlanan üç, altı veya dokuz aylık ara dönem finansal tablolarına göre kâr edilmiş olması ve şirket genel kurulunca kâr payı avansı dağıtılmasına ilişkin karar alınması şartlarıyla Tebliğ’de belirtilen ve yukarıda anılan belirli kurallar kapsamında mümkündür.